Kentsel Dönüşüm İçin 15 Bileşen

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Kentsel dönüşümün ilke ve kriterleri üzerine yaptığı çalışmayı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkililerine sundu.

İTÜ Rektörlüğü ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Mekânsal Planlama Genel Müdürlüğü arasında 2017 yılı Mayıs ayından bu yana sürdürülmekte olan “Kentsel Dönüşüm Uygulamalarında Planlama İlke ve Kriterlerinin Geliştirilmesi Projesi”nde sona gelindi.
Kentsel dönüşüm uygulamalarının bundan sonraki yol haritasını oluşturacak proje kapsamında 15 bileşen ve 195 kriter belirlendi. Kriterler İstanbul’da Bakanlığın önerdiği üç pilot uygulamanın verilerinden yola çıkılarak oluşturuldu.

Belirlenen ilke ve kriterler, İstanbul’da düzenlenen çalıştayda açıklandı. Çalıştaya İTÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Alper Ünal, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müsteşarı Prof. Dr. Mustafa Öztürk, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Mekânsal Planlama Genel Müdürü Yavuz Erdal Kayapınar, İTÜ Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlaması Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ocakçı ve çok sayıda akademisyen katıldı.

İTÜ Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü Başkanı, aynı zamanda proje yürütücüsü Prof. Dr. Mehmet Ocakçı, Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü Öğretim Üyesi ve Proje Grubu Üyesi Prof. Dr. Ş. Şence Türk ve Doç. Dr. Fatih Terzi, kentsel dönüşüm uygulamaları için hazırlanan bileşen ve kriterlerin oluşturma sürecini ve proje bulgularını Bakanlık yetkilileriyle paylaştı.



“Örnek mahalleler oluşturuldu”

Çalıştayın açılışında konuşan rektör yardımcımız Prof. Dr. Alper Ünal, kentlerde geçmişten bu yana yaşanan hızlı kentleşme sonucunda oluşan kentsel doku parçalarının günümüzde yenilenmesinin ve dönüştürülmesinin kaçınılmaz olduğunu söyledi. Sağlıksız ve güvensiz yapı stoğuna yönelik yapılacak kentsel dönüşüm uygulamalarının kentlerin yeşil alanları, sosyal ve kültürel alanları, alt yapısı ve ulaşım sistemleriyle birlikte ele alınarak tasarlanması gerektiğini vurgulayan Ünal: “Kentsel dönüşüm ülkemiz için çok önemli bir konu. Üniversitemizde yürütülen araştırmalar açısından daönemli bir fırsat alanı olduğuna inanıyoruz. Bu proje kapsamında belirlenen ilke ve kriterlerin örnek mahalleler oluşturulmasında bir rehber olacağını düşünüyorum. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na projemizi desteğinden dolayı teşekkürlerimi sunuyorum ”dedi.



“Ülkemizin sosyal ve ekonomik gelişimine önemli katkı sağlayacak”

İTÜ Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlaması Bölümü Başkanı, aynı zamanda proje yürütücüsü Prof. Dr. Mehmet Ocakçı, projenin bulguları ve sonuçlarını Bakanlık yetkilileriyle paylaştı. Prof. Dr. Ocakçı 15 bileşen ve 195 kriterin ortaya konduğu projenin İstanbul’da üç farklı bölgenin verilerinden yol çıkılarak hazırlandığını aktardı.

Prof. Dr. Ocakçı projenin detayları hakkında şunları söyledi: “Ülkemizdeki kentsel dönüşüm kapasitesini düşündüğümüzde, yani kentsel dönüşüme gereksinim duyulan alanlar olarak baktığımızda şu ana kadar uygulanmış olanlar epeyce düşük. Dolayısıyla henüz başında sayılırız. Öyle olduğu için acaba bugüne kadar yapılan uygulamalarda nasıl problemler ortaya çıktı? Bu problemlerin arkasında ne gibi başka problemler var, nasıl çözülebilir ve bütün bunlara dayanan ilke ve kriterler nasıl belirlenebilir? Böyle bir sistematikle konuyu uyguladık ve buradan ilke ve kriterleri geliştirdik.”

Belirlenen ilke ve kriterlerin bundan sonra yapılacak dönüşüm çalışmalarında adeta bir yol haritası olacağını aktaran Ocakçı sözlerini şöyle sürdürdü:

“Konuyu sadece riskli alanlarda yapılaşmış çevrenin iyileştirilmesi olarak değil, aynı zamanda sosyal ve ekonomik gelişmeye önemli bir katkı sağlaması boyutuyla düşündük. Dönüşüm alanları belirlediğimiz kriterlere uygun mu, değil mi? İTÜ olarak Bakanlığımıza bir kontrol listesi hazırladık. Söz konusu ilkelere gelince, doğal yapı ve sosyal yapıyla ilgili ilkeler var. Mahalle ölçeğiyle ilgili, mahallelerin tekrar yaşatılmasıyla ilgili ilkeler var. İnsan ölçeğinde olmasıyla ilgili ilkeler var. Ekonomik ve finans yapısıyla ilgili ilkeler var. Üretim biçimiyle ilgili ilkeler var. Yani toplam 15 ilke ve onun altında 195 kriter tanımlamış olduk. Ümit ediyorum ki ülkemizde bundan sonra yapılacak olan kentsel dönüşüm çalışmaları bu ilke ve kriterler bağlamında değerlendirilir” dedi.

Kentsel dönüşüm çalışmalarının her bölgenin kendi karakterine uygun yapılması gerektiğinin altını çizen Ocakçı, İstanbul özelinde Bakanlığın önerdiği üç pilot projede çalışıldığını belirtti. Üç pilot bölgeden biri olan Esenler İlçesi Havaalanı Mahallesinde dönüşüm tamamlanmış. Pendik İlçelisinde ise dönüşüm parsel ölçeğinde yapılıyor ve bu bakımdan farklı bir karakteristik özellik taşıyor. Son olarak da Beyoğlu İlçesine bağlı Örnektepe'de ise etaplar halinde çalışmalar yürütülüyor.



“Bakanlık olarak takipçisi olacağız”

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müsteşarı Prof. Dr. Mustafa Öztürk ise projenin yıl sonunda tamamlanacağını belirterek şunları aktardı:

“Ülkemizde 6306 sayılı yasa kapsamında kentsel dönüşüm uygulama alanlarında bazı uygulamalar ve dönüşümler yapılıyor. Bu bağlamda kentsel dönüşüm uygulamalarını yönlendirecek belirli planlama ilkelerini ortaya koymak, bu ilkelere bağlı tamamlayıcı kriterler geliştirmek adına böyle bir projeyi İTÜ ile birlikte başlattık. Bu yıl sonunda projeyi tamamlamayı hedefliyoruz.”

Prof. Dr. Mustafa Öztürk projeden beklentilerini ise şöyle açıkladı:

“Bakanlık olarak sağlıklı ve güvenli yaşanılabilir çevreye sahip, kimlikli ve sürdürülebilir şehirlerin oluşturulması önceliğimizdi. 21. Yüzyılda küresel ölçekte en temel hedef olan sürdürülebilir kalkınmanın mihenk taşını kentleşme oluşturacak. Kentsel dönüşüm uygulamaları için belirli planlama kriterleri ve normları geliştirmek, kentsel dönüşüm uygulamaları için tüm Türkiye’de belirli bir kalite nitelik standardını ortaya koyuyor. Kentsel dönüşüm uygulamalarında doğal kaynakların korunması, enerji tasarrufu, insan ölçeğinde mekân tasarımı, sosyal doku hassasiyetleri, iklime uyum, yöreye özgü tasarım ve mimari sürdürülebilirlik, ulaşımı temin etmek gibi hedefler ön plana çıkıyor. Tüm bunları sağlamak için belirli konularda mevzuat düzenlemelerine gidilecek. Bakanlık olarak bundan sonraki kentsel dönüşüm uygulamalarında belirlenen ilke ve kriterlerin uygulanabilirliğinin her safhada üniversitemizle birlikte takipçisi ve izleyicisi olacağız.”